انتخابات ۱۴۰۰ و دوقطبی‌های کاذب

انتخابات همانگونه که از نامش پیداست عرصه انتخاب است. چند گزینه در برابر انتخاب کننده قرار می‌گیرد و او براساس فکر، سلیقه و تلقی خود از گزینه‌ها دست به انتخاب می‌زند. یکی از رایج‌ترین امور انتخاباتی ایجاد و شکل گیری دوقطبی هاست. دوقطبی‌ها فی نفسه مضر نیستند، اما به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند می‌توانند دستمایه و ابزار کسانی شوند که اهدافی دیگر در سر دارند و انتخابات را فرصتی برای پیگیری این اهداف ناصواب می‌دانند. انتخابات ۱۴۰۰ نیز از این آفت و خطر احتمالی مصون نیست و شواهد و قرائن نشان می‌دهد عده‌ای در تلاش هستند که دوقطبی‌های مدنظر خود را شکل داده و به مسئله اول افکار عمومی تبدیل کنند.
خطر اصلی و مهم این دوقطبی سازی ها، تضعیف انسجام و اتحاد ملی کشور است. یکی از کارکرد‌های مهم انتخابات، نمایش و تمرین انسجام و اتحاد، علی رغم تفاوت‌ها و اختلافات است. اما برخی دوقطبی‌ها می‌توانند این کارکرد را به عکس خود بدل سازند. از همین روست که رهبرمعظم انقلاب در این مورد اینگونه هشدار می‌دهند؛ «بنده تأیید می‌کنم که انسجام ملّی را باید حفظ کرد، اتّحاد ملّی را باید حفظ کرد. مشترکات را بایستی همواره در نظر داشت. این منافاتی ندارد با اینکه یک مخالفی هم در یک بخشی -که مخالفت با فلان سیاست یا با فلان برنامه دارد- مخالفت خودش را ابراز کند؛ هیچ منافاتی ندارد. امّا به معنای این نباید باشد که در زمینه‌ی مسائل کلان و اساسی کشور، کشمکش و بگومگو هست.

ما این انسجام و اتّحاد و تأثیرش را در طول این قریب چهل سال آزموده‌ایم. خب در جنگ هم یک عدّه‌ای بودند که مخالف بودند. در همان اوقاتی که ما گرفتار جنگ تحمیلی بودیم، یک عدّه‌ای در همین خیابان‌ها و سرِ چهارراه‌های تهران بودند -قاعدتاً خیلی از شما‌ها در یادتان هست- که ایستاده بودند و علیه جنگ اعلامیّه پخش می‌کردند. مخالفت ممکن است وجود داشته باشد لکن قاطبه‌ی ملّت، عمده‌ی ملّت، حرفشان یکی بود و ایستادگی کردند روی حرف، این همان چیزی است که مورد نظر ما است که انسجام و اتّحاد ملّی است. کشور را دوقطبی نباید کرد، مردم را به دو دسته نباید تقسیم کرد؛ آن حالتی که در سال ۵۹ متأسّفانه از ناحیه‌ی رئیس‌جمهور آن روز اتّفاق افتاد که مردم را به دو دسته‌ی موافق و مخالف تقسیم کرده بودند که چیز خطرناکی است.» (۲۲ خرداد ۱۳۹۶)

• دوقطبی‌های دروغین
برخی از دوقطبی‌های دروغین و مضری که برای انتخابات ۱۴۰۰ تدارک دیده شده از این قرار است؛
۱- مردم- نظام؛ این دوقطبی تمرکز خود را بر تحریم آشکار انتخابات قرار داده و می‌خواهد چنین القا کند که مردم کشور اساساً با جمهوری اسلامی مخالف بوده و در انتخابات نیز مشارکت نمی‌کنند.

۲- انتخابات مهندسی شده-انتخابات آزاد؛ این دوقطبی مدعی است انتخابات در کشور آزاد نبوده و نظارت استصوابی باید برچیده شود تا انتخابات آزاد باشد. منادیان این دوقطبی می‌گویند حضور ما در انتخابات مشروط است و شرط آن تایید نامزد‌های مورد نظرمان است. آن‌ها در واقع تحریم خاموش انتخابات را دنبال می‌کنند و مکمل دوقطبی اول یعنی مردم- نظام هستند.
۳- میدان-دیپلماسی؛ این دوقطبی که با انتشار مصاحبه اخیر ظریف وارد فاز تازه‌ای شد، سعی دارد مذاکره و سیاست خارجی را به محور کانونی انتخابات بدل سازد و فضایی بسازد که میان قدرت عینی کشور و ابزار دیپلماسی تعارض ایجاد کرده و چنین وانمود کند که برای حل مشکلات باید از قدرت عینی (نفوذ منطقه‌ای و قدرت موشکی) کوتاه آمد و به دشمن امتیاز داد.
۴- دولت نظامی- غیرنظامی، این دوقطبی که از مدتی پیش کلید خورده مدعی است نظامیان درصدد ورود و دخالت در انتخابات هستند و می‌خواهند دولتی نظامی تشکیل دهند.
۵- آزادی- سانسور؛ دوقطبی مذکور تمرکز خود را بر مسائل اجتماعی و فرهنگی قرار داده و فضای مجازی را میدان این بازی می‌بیند. حاملان آن سعی دارند القا کنند اگر به ما رای ندهید آزادی هایتان سلب شده و به کره شمالی تبدیل می‌شوید!
۶- افراطی گری- عقلانیت؛ در این دوقطبی حریف تندرو و فاقد عقلانیت و خرد معرفی می‌شود و در مقابل جریان خودی نماد عقلانیت و تدبیر معرفی می‌شود. تحریف مواضع و عملکرد‌ها در ایجاد این دوقطبی نقشی مهم دارد.

• جای خالی مسائل مردم و ابزار سنجش
تمام دوقطبی‌ها در یک مورد با هم اشتراک دارند و آن هم اینکه در آن‌ها هیچ خبری از مسائل و مشکلات مردم نیست. در واقع این دوقطبی‌ها اساساً برای به حاشیه راندن مطالبات مردم طراحی شده اند. مردمی که گرفتار گرانی مرغ و میوه هستند و برای یافتن روغن باید به این طرف و آن طرف بروند و کرونا جانشان را تهدید می‌کند و بورس مالشان را نصف کرده، هیچ جایی در این طراحی‌ها ندارند.
یکی از دوقطبی‌های واقعی انتخابات کارآمدی و ناکارآمدی است. کارآمدی را هم دو عنصر تعیین می‌کنند؛ برنامه و کارنامه. انتخابات یک حق است و یک وظیفه؛ ما هر کدام‌مان به‌عنوان یک فرد از افراد این ملت، هم حق داریم در انتخابات شرکت و به فرد موردعلاقه‌مان رأی بدهیم، و هم از سوی دیگر وظیفه داریم یک گزینش خوب و آگاهانه داشته باشیم تا نتیجه آن صلاح و صرفه مردم و کشور را به همراه داشته باشد؛ بنابراین معیار و شاخص انتخاب کاندیدای مناسب و اصلح اهمیت پیدا می‌کند. برای یک رجل سیاسی ویژگی‌ها و صفات زیادی بیان شده است از پایبندی به انقلاب؛ ارزش‌ها و منافع ملی گرفته تا پایبندی به عقل جمعی و تدبیر. اما براساس این ویژگی‌های کلی ممکن است شخصیت‌های زیادی خود را شایسته رجل سیاسی بنامند، ابعاد سنگینی این مسئولیت را تشخیص ندهند و به همین دلیل وارد صحنه انتخابات شوند. اما یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک رئیس‌جمهور مطلوب آن است که «کار اجرایی بلد باشد و توانایی کشیدن بار سنگین اداره مملکت را داشته باشد.» (بیانات در دیدار مردم قم، دی‌ماه ۹۱)
اداره مملکت و کار اجرایی، کار کوچکی نیست؛ بنابراین کسانی که وارد میدان می‌شوند، باید در خود توانایی کشیدن این بار را بیابند و این وظیفه ماست که با انتخاب درست، سرنوشت خود و کشور را برای چهار سال رقم بزنیم. از این رو، برای سنجش یک کاندیدا براساس معیار‌هایی که برای یک رئیس‌جمهور صالح نیاز است، باید کارنامه‌ای وجود داشته باشد تا میزان صلاحیت‌ها مقایسه و بررسی شود؛ چراکه این کارنامه است که نشان می‌دهد فرد اساسا می‌تواند برنامه‌ها و مسئولیت‌ها را اجرا کند یا خیر؟ بنابراین بیش از شعار‌ها و وعده‌های کاندیدا‌ها که اکثرا نیز بعد از پایان دوره ریاست‌جمهوری تحقق نمی‌یابد، باید به برنامه و کارنامه نامزد‌ها توجه کرد تا عیار آن‌ها برای تحقق وعده‌هایشان سنجیده شود.